Το παραδέχομαι πως όταν γυρνώ από τη δουλειά μου το μεσημέρι συχνά ανοίγω την τηλεόραση και την αφήνω να παίζει για να έχω λίγη παρέα τρώγοντας... ναι, το παραδέχομαι. Κι εσύ φίλε μου, καταλαβαίνεις αμέσως τι βλέπω χωρίς να απαιτείς να με εκθέσεις ρωτώντας με, γιατί θαρρώ πως είναι περιττό να διευκρινίσω περαιτέρω… Ίσως περνώ μια τάση μαζοχισμού… ίσως πάλι να θέλω να καταρτίσω μια σφαιρική και όσο το δυνατό αρτιότερη γνώμη για την ελληνική πραγματικότητα της υποκουλτούρας. Όταν δεν βουτηχτεί κανείς ως τις άντζες του μες στο βούρκο, καταδικάζει εαυτόν στον ακαδημαϊσμό και τη γενικολογία δοκιμιακού ύφους. Ρωτώ: Πώς θα είχε αποκτήσει η ανθρωπότητα μια τόσο λεπτομερή ιδέα για την Κόλαση, αν δεν είχε σταλεί εκεί να περιπλανηθεί ο καλός μας Δάντης;
Αρκετά, όμως, με τα προλογικά τερτίπια…
Θα μπορούσε να πει κανείς πως οι εκπομπές αυτές είναι η επιτομή της νέας ελληνικής πραγματικότητας, μιας πραγματικότητας που περιλαμβάνει λογιών – λογιών ανθρώπους, μα επ’ ουδενί κάθε λογής (αλίμονο, δεν είμαστε δογματικοί). Στην πασαρέλα αυτή παρελαύνουν κυρίως γυναίκες: γυναίκες καταπιεσμένες, αδικημένες, κακοποιημένες, εγωίστριες, απαιτητικές… ναι απαιτητικές. Σ’ αυτές θέλω να επικεντρωθώ. Οι ιστορίες τους μοιάζουν ακραίες, γαργαλιστικές για το άμοιρο τ' αυτί. Αυτές οι ιστορίες φαίνονται πολλές και διαφορετικές, μα δεν είναι, γιατί όλες τους περιελίσσονται και διακλαδίζονται γύρω από τον ίδιο κι απαράλλαχτο κεντρικό άξονα, εμπλουτίζοντας απλά με καινούργιες λεπτομέρειες το ίδιο αρχέγονο μοτίβο, εκείνο της «γυναίκας-προστατευόμενης».
Τι σημαίνει ο όρος «γυνή η προστατευόμενη»; Είναι τάχα κάποιο νέο είδος του ζωικού βασιλείου; Μην είναι είδος προς εξαφάνιση; Μήπως, πάλι, είναι κάποιο γνώριμο από τα παλιά φαινόμενο, που για λίγο είχε εξοβελιστεί στο περιθώριο, μα που ανέκτησε και πάλι τη διαχρονικότητά του επιστρατεύοντας την πανίσχυρη αταβιστική του φύση ως όπλο; Θα προσπαθήσω να δώσω ένα, όσο το δυνατό περιεκτικότερο ορισμό:
«Γυνή η προστατευόμενη» είναι ένα ον το οποίο ανήκει στα πρωτεύοντα του γένους homo sapiens sapiens. Από τη στιγμή της γέννησής του ως την εφηβεία έχει απόλυτα την ανάγκη των μητρικών συμβουλών και νουθεσιών για να μπορέσει να ορθοποδήσει και να αυτονομηθεί. Όταν απογαλακτιστεί (γύρω στα δεκατρία) αρχίζει να δρα ακολουθώντας τυφλά τις μητρικές προσταγές, ψάχνοντας μανιωδώς για σύντροφο (εξού και ο όρος «γυνή η οιστρηλατούμενη»). Είναι δε τόση η μονομανία που διακατέχει αυτό το ον σχετικά μ’ αυτή του τη δράση («γυνή η παρωπιδοφόρος»), ώστε κάθε επιθυμία για πνευματική καλλιέργεια, μάθηση ή άλλου είδους απασχόληση εκμηδενίζεται και κάθε φυσική κλήση στειρώνεται κι εγκαταλείπεται. Ως την ενηλικίωση έχει μάθει να εκμεταλλεύεται στο έπακρο τα φυσικά (ή
τεχνητά) κάλλη και θέλγητρα του σώματός της, ώστε, ελλείψει κάθε άλλου όπλου επιβίωσης, να μπορέσει να βρει σύντροφο. Ο σύντροφος δεν της χρησιμεύει σε τίποτα άλλο εκτός από την εξασφάλιση της επιβίωσης και της προστασίας. Σε μερικές περιπτώσεις το ον αυτό κολλά πάνω στο αντίθετο φύλο και το απομυζεί τόσο λαίμαργα, που όταν υποπτευτεί πως οι χυμοί του σώματός του αρχίζουν να στερεύουν, τότε παρατά το θύμα του ημιθανές προς αναζήτηση νέου («γυνή η βδελλο-τρόπος» ή «γυνή – αλογάκι της Παναγίας») Η Ανθρωπολογία δε μπορεί ως τώρα να πει με απόλυτη βεβαιότητα αν αυτός ο οργανισμός, που κάνει την επανεμφάνισή του δίκην επιδημίας στην Ελλάδα, είναι η τέλεια «μηχανή επιβίωσης». Οι περισσότεροι επιστήμονες του συγκεκριμένου κλάδου υποστηρίζουν πως πρόκειται για πρόσφατη μετάλλαξη προηγούμενου είδους (που ζούσε στο συγκεκριμένο γεωγραφικό τόπο από αρχαιοτάτων χρόνων ως τη δεκαετία του ’80 περίπου, οπότε και υπέστη μια αισθητή μείωση του πληθυσμού του). Η μετάλλαξη αυτή το κάνει τόσο αποτελεσματικό που είναι σίγουρο πως θα επικυριαρχήσει τις επόμενες δεκαετίες με άγνωστες συνέπειες.
Ελπίζω να μην κούρασα τον αναγνώστη με τον μακροσκελή τούτο ορισμό (καμιά φορά οι «επιστημονικοί ορισμοί» δεν πρέπει να εκλαϊκεύονται). Τα αταβιστικά ένστικτα της επιβίωσης νίκησαν, λοιπόν, τη γυναικεία χειραφέτηση. Οι γυναίκες που επιλέγουν να μορφωθούν και να εργαστούν για την ίδια τους την προκοπή και την αυτονομία τους, για την ίδια τους την ψυχή και όχι απλά και μόνο για να μπορέσουν να επιλέξουν καλύτερο σύντροφο, εμφανίζουν μια ανησυχητική τάση μείωσης του αριθμού τους. Οι απαιτήσεις χωρίς αντίκρυσμα αυξάνονται… ολοένα μεγαλώνουν και θεριεύουν, περνούν στη σφαίρα του εξωφρενικού.
Οι ευτράπελες εξιστορήσεις των τηλεθεατριών στις μεσημεριανές εκπομπές της τηλεόρασης, άλλοτε ειπωμένες με κλαυθμυριστική δραματικότητα, άλλοτε με εξοργιστικά ανερυθρίαστη απάθεια, είναι από μόνες τους ένα πραγματικό Σχολείο… το Σχολείο της ελληνικής πραγματικότητας.
Εσύ τηλεθεατή, προτού ανοίξεις ξανά την τηλεόραση εν μέσω της «ακατάλληλης» μεσημεριανής ζώνης, πρέπει να αναφωνήσεις:
Lo giorno se n’ andava, e l’ aer bruno
Toglieva gli animai che sono in terra
Dale fatiche loro, ed io sol uno
M’ apparecchiava a sostener la Guerra
Si del cammino e si della pietate,
Che ritrarra la mente che non erra.
O Muse, o alto ingegno, or m’ aiutate,
O mente che scrivesti cio ch’ io vidi,
Qui si parra la tua nobilitate.
(Dante, Inferno, II Canto)
Αρκετά, όμως, με τα προλογικά τερτίπια…
Θα μπορούσε να πει κανείς πως οι εκπομπές αυτές είναι η επιτομή της νέας ελληνικής πραγματικότητας, μιας πραγματικότητας που περιλαμβάνει λογιών – λογιών ανθρώπους, μα επ’ ουδενί κάθε λογής (αλίμονο, δεν είμαστε δογματικοί). Στην πασαρέλα αυτή παρελαύνουν κυρίως γυναίκες: γυναίκες καταπιεσμένες, αδικημένες, κακοποιημένες, εγωίστριες, απαιτητικές… ναι απαιτητικές. Σ’ αυτές θέλω να επικεντρωθώ. Οι ιστορίες τους μοιάζουν ακραίες, γαργαλιστικές για το άμοιρο τ' αυτί. Αυτές οι ιστορίες φαίνονται πολλές και διαφορετικές, μα δεν είναι, γιατί όλες τους περιελίσσονται και διακλαδίζονται γύρω από τον ίδιο κι απαράλλαχτο κεντρικό άξονα, εμπλουτίζοντας απλά με καινούργιες λεπτομέρειες το ίδιο αρχέγονο μοτίβο, εκείνο της «γυναίκας-προστατευόμενης».
Τι σημαίνει ο όρος «γυνή η προστατευόμενη»; Είναι τάχα κάποιο νέο είδος του ζωικού βασιλείου; Μην είναι είδος προς εξαφάνιση; Μήπως, πάλι, είναι κάποιο γνώριμο από τα παλιά φαινόμενο, που για λίγο είχε εξοβελιστεί στο περιθώριο, μα που ανέκτησε και πάλι τη διαχρονικότητά του επιστρατεύοντας την πανίσχυρη αταβιστική του φύση ως όπλο; Θα προσπαθήσω να δώσω ένα, όσο το δυνατό περιεκτικότερο ορισμό:
«Γυνή η προστατευόμενη» είναι ένα ον το οποίο ανήκει στα πρωτεύοντα του γένους homo sapiens sapiens. Από τη στιγμή της γέννησής του ως την εφηβεία έχει απόλυτα την ανάγκη των μητρικών συμβουλών και νουθεσιών για να μπορέσει να ορθοποδήσει και να αυτονομηθεί. Όταν απογαλακτιστεί (γύρω στα δεκατρία) αρχίζει να δρα ακολουθώντας τυφλά τις μητρικές προσταγές, ψάχνοντας μανιωδώς για σύντροφο (εξού και ο όρος «γυνή η οιστρηλατούμενη»). Είναι δε τόση η μονομανία που διακατέχει αυτό το ον σχετικά μ’ αυτή του τη δράση («γυνή η παρωπιδοφόρος»), ώστε κάθε επιθυμία για πνευματική καλλιέργεια, μάθηση ή άλλου είδους απασχόληση εκμηδενίζεται και κάθε φυσική κλήση στειρώνεται κι εγκαταλείπεται. Ως την ενηλικίωση έχει μάθει να εκμεταλλεύεται στο έπακρο τα φυσικά (ή
τεχνητά) κάλλη και θέλγητρα του σώματός της, ώστε, ελλείψει κάθε άλλου όπλου επιβίωσης, να μπορέσει να βρει σύντροφο. Ο σύντροφος δεν της χρησιμεύει σε τίποτα άλλο εκτός από την εξασφάλιση της επιβίωσης και της προστασίας. Σε μερικές περιπτώσεις το ον αυτό κολλά πάνω στο αντίθετο φύλο και το απομυζεί τόσο λαίμαργα, που όταν υποπτευτεί πως οι χυμοί του σώματός του αρχίζουν να στερεύουν, τότε παρατά το θύμα του ημιθανές προς αναζήτηση νέου («γυνή η βδελλο-τρόπος» ή «γυνή – αλογάκι της Παναγίας») Η Ανθρωπολογία δε μπορεί ως τώρα να πει με απόλυτη βεβαιότητα αν αυτός ο οργανισμός, που κάνει την επανεμφάνισή του δίκην επιδημίας στην Ελλάδα, είναι η τέλεια «μηχανή επιβίωσης». Οι περισσότεροι επιστήμονες του συγκεκριμένου κλάδου υποστηρίζουν πως πρόκειται για πρόσφατη μετάλλαξη προηγούμενου είδους (που ζούσε στο συγκεκριμένο γεωγραφικό τόπο από αρχαιοτάτων χρόνων ως τη δεκαετία του ’80 περίπου, οπότε και υπέστη μια αισθητή μείωση του πληθυσμού του). Η μετάλλαξη αυτή το κάνει τόσο αποτελεσματικό που είναι σίγουρο πως θα επικυριαρχήσει τις επόμενες δεκαετίες με άγνωστες συνέπειες.Ελπίζω να μην κούρασα τον αναγνώστη με τον μακροσκελή τούτο ορισμό (καμιά φορά οι «επιστημονικοί ορισμοί» δεν πρέπει να εκλαϊκεύονται). Τα αταβιστικά ένστικτα της επιβίωσης νίκησαν, λοιπόν, τη γυναικεία χειραφέτηση. Οι γυναίκες που επιλέγουν να μορφωθούν και να εργαστούν για την ίδια τους την προκοπή και την αυτονομία τους, για την ίδια τους την ψυχή και όχι απλά και μόνο για να μπορέσουν να επιλέξουν καλύτερο σύντροφο, εμφανίζουν μια ανησυχητική τάση μείωσης του αριθμού τους. Οι απαιτήσεις χωρίς αντίκρυσμα αυξάνονται… ολοένα μεγαλώνουν και θεριεύουν, περνούν στη σφαίρα του εξωφρενικού.
Οι ευτράπελες εξιστορήσεις των τηλεθεατριών στις μεσημεριανές εκπομπές της τηλεόρασης, άλλοτε ειπωμένες με κλαυθμυριστική δραματικότητα, άλλοτε με εξοργιστικά ανερυθρίαστη απάθεια, είναι από μόνες τους ένα πραγματικό Σχολείο… το Σχολείο της ελληνικής πραγματικότητας.
Εσύ τηλεθεατή, προτού ανοίξεις ξανά την τηλεόραση εν μέσω της «ακατάλληλης» μεσημεριανής ζώνης, πρέπει να αναφωνήσεις:
Lo giorno se n’ andava, e l’ aer bruno
Toglieva gli animai che sono in terra
Dale fatiche loro, ed io sol uno
M’ apparecchiava a sostener la Guerra
Si del cammino e si della pietate,
Che ritrarra la mente che non erra.
O Muse, o alto ingegno, or m’ aiutate,
O mente che scrivesti cio ch’ io vidi,
Qui si parra la tua nobilitate.
(Dante, Inferno, II Canto)
Έφευγε η μέρα κι ο μουντός αγέρας
Τα ζωντανά της γης από τους κόπους
Ξαλάφρωνε. κι εγώ μονάχος ένας
Συντάζουμουν να πιάσω τον αγώνα
Του ταξιδιού κι ομάδι της συμπόνιας,
Που η αλάθευτή μου μνήμη θα στορίσει.
Ω Μούσες, νου τρανέ, βοηθάτε τώρα,
Ω λογισμέ που χάραξες ό,τι είδα,
Εδώ θα φανεί η αρχοντιά σου.
(Μετ. Ν. Καζαντζάκης)
Τα ζωντανά της γης από τους κόπους
Ξαλάφρωνε. κι εγώ μονάχος ένας
Συντάζουμουν να πιάσω τον αγώνα
Του ταξιδιού κι ομάδι της συμπόνιας,
Που η αλάθευτή μου μνήμη θα στορίσει.
Ω Μούσες, νου τρανέ, βοηθάτε τώρα,
Ω λογισμέ που χάραξες ό,τι είδα,
Εδώ θα φανεί η αρχοντιά σου.
(Μετ. Ν. Καζαντζάκης)
_______________________________________________
Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύτηκε στις 16 Νοεμβρίου 2007 στο forum του Λέξημα με τίτλο θέματος: Προβληματισμοί > Στην Ελλάδα κηδεύουμε τον Φεμινισμό
Για να παρακολουθήσετε τη συγκεκριμένη συζήτηση του forum επιλέξτε το link:
_______________________________________________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου